İlkokulda Okul Fobisi

İlkokulda genelde karşılaşılan problemlerin en başında okul fobisi gelmektedir. Özellikle 1. Sınıf öğrencilerinin velilerinden şu cümleleri çokça duyarız. " Çocuğum okula çok istekle geliyordu. Okula gelmeden çantasını defterini aldırmak için her gün kırtasiye gidelim diye ısrar ediyordu. Çocuğumda büyük bir heyecan vardı ancak şu an gelmek istemiyor. Bıraksam arkamdan ağlıyor. Öğretmeni her gün beni arıyor" gibi cümleleri çok sıkça duyuyoruz.

Veli; bu problemin bazen öğretmenden kaynaklandığını, bazen sınıftaki arkadaşlarından kaynaklandığını ifade etmekte, çocuğunun sınıfının değiştirilmesini talep etmektedir. Ancak ne yazık ki sınıf değişikliği de problemi çözmez, çoğu zaman veli; "Çocuğumun kuzeni falanca sınıfta, benim çocuğu da o sınıfa verin, onun sınıfında olursam okula giderim diyor" der. Deneyimlerimiz bunun da çözüm olmadığını göstermiştir. Çocuk tanıdık bir öğrencinin sınıfına verilse bile okul fobisi devam etmektedir

İlkokulda Okul Fobisinin Sebepleri

1.       1. Öğrencinin ebeveyne güvensiz bağlanması:

          Özellikle ev içi şiddet olan ailelerde; eşlerin kavga etmesi, eşlerden birinin evden gitmesi çocuğun belli bir süre ebeveynlerden sadece biriyle yaşamış olması, anneyi ya da babayı kaybetme duygusu yaşamış olması, öğrencinin anneye güvensiz bağlanmasına sebep olmakta dolayısıyla çocukta "Ben annemden ayrılırsam annem yine gider, beni terk eder." duygusu oluşturmaktadır. Bu da çocuğun okula güvenle gelmesini engellemektedir.

2.      2.  Çocuğun evin tek çocuğu olması ve evde tüm ilginin kendisinde olması:

        Günümüzde kalabalık aile yapısının azalmasıyla çoğu ailede çocuk 7- 8 yaşlarına kadar evin tek çocuğu olarak büyümektedir. Evin tek çocuğu olarak büyümesi de, evde tüm ilginin çocuğun üzerinde olmasını sağlamaktadır. Eve gelen amca dayı dede nene gibi her misafir onunla ilgilenmekte onunla konuşmaktadır. Çocuklar adeta evin prensleri ve prensesleri gibi büyümektedirler. Bu ilgiyle büyüyen çocuk okula geldiğinde sınıfta kendisi gibi en az 20 prens ve prensesle aynı ortamda kalmaktadır. Çocuk evde gördüğü ilgiyi sınıfta göremeyince okula karşı olumsuz tutum geliştirmektedir.

3.       3. Yeni kardeş

           Yeni kardeşin doğması da yukardaki sebepler gibi, çoğu zaman çocuğun okula karşı olumsuz tutum geliştirmesine sebep olmaktadır. Çocuk bazen yeni kardeşe olan sevgisinden bazen de kardeş kıskançlığından (şimdi evde anne babam onla ilgileniyor duygusundan) dolayı okula gelmek istememektedir.

4.       4. Ebeveynlerin okul ya da öğretmen hakkında çocuğun yanında olumsuz konuşması

           Bazen; özellikle de birinci sınıfta veliler sınıf öğretmenleri ile iletişim uyumsuzluğu yaşayabilir. Öğretmene karşı olumsuz tutum geliştirebilirler. Ancak velilerin bunu öğrencinin yanında ifade etmesi öğrencinin de okula ve öğretmene karşı olumsuz duygular geliştirmesine sebep olmaktadır. Hiçbir öğrenci anne ya da babasının, "kötü öğretmen" dediği bir öğretmenin sınıfında bulunmak istemez. 

5.       5. Yeni ortam yeni kurallar

             Öğrencinin kendi evi gibi keskin kuralları olmayan bir ortamdan, okul gibi; zil saatleri, başkasının eşyasını izin almadan almamak, parmak kaldırmadan konuşmamak, ödev yapma, defter kalem silgi vb eşya sorumluluğu üstlenme gibi kuralları olan bir ortama girmesi öğrenci için zor olabilmekte ve okula karşı olumsuz tutum geliştirmesine sebep olmaktadır.

6.       6. Öğrencinin bireysel özellikleri

                             Öğrencinin doğuştan getirdiği; fazla konuşmama, utangaçlık, kalabalıktan hoşlanmama gibi özellikleri ve ders konusunda başarı gösterememesi, el kaslarının gelişimi az olduğundan verilen harf ve şekilleri doğru çizememesi ve başarısızlık göstermesi gibi durumlar da yine öğrencinin okula karşı olumsuz tutum geliştirmesine sebep olmaktadır.

Okul fobisi ile nasıl başedilir.

1.      1.  Çocuğun okula karşı oluşan fobisinin kaynağının doğru tespit edilmesi

Öğrencinin okula karşı neden olumsuz tutum geliştirdiğinin sebebi tespit edildiğinde duruma müdahale etmek daha kolaylaşacaktır. Bu konuda velilerin rehberlik servisimizden yardım almaları yerinde olacaktır.

2.      2.  Okula getirme konusunda taviz vermemek

        Velilerimize bu konuda bir diğer önerimiz, öğrencileri taviz vermeden okula getirmeleridir. Eğer öğrencinin okula gelmesini engelleyecek tıbbi bir rahatsızlığı yoksa öğrenci okulla mutlaka getirilmelidir.

3.       3. Çocuğun okula gelmemesi durumu üzerine, çocuğun yanında konuşmamak

         Çoğu veli okula gitmek istemeyen öğrencisiyle evde sürekli bir pazarlık içine girer " Bak yarın okula gideceksin tamam mı?" Okula gitme konusunda ödüller verme yoluna başvurur "Okulla gidersen şunu alırım ya da gitmezsen şunu almam" gibi söylemlerde bulunur. Bunlar tamamen yanlıştır. Bu konunun evde sürekli gündemde olmaması gerekir. Öğrenci sormadıkça okula gitme ile ilgili konuşmamalı, sorsa da "yarın okula gideceksin" gibi kısa net ve anlaşılır bir cümle kullanılıp konu kapatılmalıdır. Ya da konu öğrencinin okulda gösterdiği başarılara getirilmeli, öğrencinin okulda yaptığı en ufak bir çalışma büyük bir ilgi odağı haline getirilmeli, evde öğrencinin okul başarısı gündem olmalıdır.

4.       3. Uyum haftasında çocuk mutlaka okula getirilmeli.

           Öğrencilerin okula uyum sağlayabilmeleri için Milli Eğitim Bakanlığının 1. Sınıflar için başlattığı okula uyum haftası öğrencilerin okula uyumu için çok önemlidir. Bu hafta çok iyi değerlendirilmelidir.

          Velilere uyum haftası için önerilerimizden biri de çocukla okula geldikten sonra çocuğun bireyselleşmesini sağlamalarıdır. Örnek verecek olursak okul bahçesine girdikten sonra velinin çocuğun elinden sımsıkı tutmasına gerek yoktur. Çocuğa; okulun da kendi evi gibi güvenli bir yer olduğu duygusu verilmeli, çocukla iletişim azaltılmalı, çocuğun sınıf arkadaşlarıyla iletişim kurmasına ve arkadaş olmasına fırsat verilmelidir.

5.       4. Öğrenciyle beraber sınıfa alınan velilerin;  çocuğun, öğrencilik yapmasına fırsat vermeli

            Çoğu veli gerek çocuğa olan sevgisinden, gerekse çocuğun her işini yapma alışkanlığından dolayı, sınıfta öğrenciyle beraber otururken; öğretmenin öğrencilere söylediği her şeyi öğrenci adına yapmaktadır. Örneğin öğretmen "defterinizi çıkarın" dediğinde veli çıkarmakta, öğretmen "beslenme çıkarın" dediğinde veli çıkarmakta veya "bak öğretmen defterini çıkar diyor" diye çocuğa ayrı bir komut vermekte veya çocuğa beslenme yedirmektedir. Bunların hepsi yanlıştır. Veli çocuğun adına öğrencilik yapmayacaktır. Veli ilk günden başlayarak çocukla iletişim yavaş yavaş azaltılmalı ve adeta orda yokmuş gibi davranmalıdır. Öğretmen defter çıkarın dediğinde veli çocuğa karışmamalıdır. Öğretmen gerekli gördüğünde gelip çocuğa ikinci uyarıyı yapacaktır.

6.       5. Okul etkinliklerine ve toplantılara katılım.

              Velilerimize bir diğer önerimiz ise gerek okulda yapılan veli toplantıları, gerek öğretmenleriyle bireysel görüşmeler, gerekse okulda verilen seminer ve eğitimlere katılmaları, rehberlik servisinden yardım almalarıdır.

                                                                                                 Hacı Ali Osman Gül İlkokulu
                                                                                                        Rehberlik Servisi